تاریخچه سازه های آبی شوشتر
دارای قدمتی بسیار غنی هستند و ساخت آنها به دوران هخامنشیان باز می‌گردد.این اثر تاریخی که حتی در یونسکو نیز به ثبت رسیده، با توجه به علم مهندسی و ابزارآلات آن زمان، واقعا یک پدیده بسیار عجیب محسوب می‌شود. اولین سنگ سازه های آبی شوشتر به دست کوروش کبیر بنا شد.در رستاک هوم با این سازه ها بیشتر آشنا می شوید.
سازه های آبی شوشتر ، بزرگ‌ترین صنعت قبل از انقلاب صنعتی
پل‌ها، بندها، آسیاب‌ها، کانال‌ها و تونل‌های هدایت آب همگی با ریزترین محاسبات ریاضی و زیست محیطی در میانه‌ی آب های جاری ساخته شده‌اند.ساخت این سیستم آب رسان و کاربری درست آن در حدود ۱۷۰۰ سال پیش آن‌قدر حیرت انگیز است که امروز هم با وجود آسیب‌های جدی وارد شده، یکی از مهم‌ترین بخش‌های شهر شوشتر و ایران است.
معماری سازه های آبی شوشتر
معماری آن را می‌توان یکی از عجایب تاریخ دانست.یکی از مهم‌ترین وظایف معماری ، انحراف آب کارون به سمت دیگری بود. این کار با ظرافت کامل انجام شد و کف این نهر را به خوبی آب بندی کردند تا بستر آن در مرور زمان تخریب نشود.در پایان آب به صورت آبشاری زیبا از فراز صخره‌ها به درون حوضچه‌ای کوچک می‌ریخت تا مصارف کشاورزی و شرب مردم روستا را تامین کند.
معرفی بخش‌های مختلف سازه، نهایت دقت در جزئیات
دارای بخش‌های مختلف است. هرکدام از این بخش‌ها درکارکرد کلی سازه نقشی حیاتی داشته‌اند. در این مطلب مهم‌ترین قسمت‌های این سازه را به شما معرفی می‌کنیم:
۱- پل بند گرگر ، میراث ۵۰۰ ساله
این پل بر مسیر رود گرگر ساخته شده تا مسدود کردن آب و ایجاد اختلاف سطح، آب را درون کانال‌های سه گانه‌ای به نام‌های تونل بلیطی، تونل دهانه‌ی شهر و تونل سه کوره هدایت کند. این تونل‌ها بخشی از آب را به آسیاب‌ها هدایت می‌کنند و سپس علاوه بر راه انداختن چرخه‌ی آسیاب، بخشی از آب به وسیله‌ی آبشارها به محوطه‌ی آبی می‌ریزد.
۲- پل بند گرگر در صفحه‌های تاریخ
موقعیت این پل حدود ۸۰۰ متر پایین‌تر از بند است و در فهرست بناهای ملی ایران و یونسکو نیز ثبت شده است.طهماسب سلطان ولد محمد سلطان مذکور سه سال حاکم بود و در ایام او بنای پل گرگر به اتمام رسید و قبل از آن مردم از روی بند میزان تردد می‌نمودند.تا آنکه به طوف افتاده کمر عزیمت بر میان بست و توفیق الهی امداد نموده و به اتمام رسانید و ذکر خیر او به روزگار باقی ماند.
۳- بند میزان ، سد نیم‌دایره‌ای شوشتر در سازه های آبی شوشتر
شروع فرآیند تقسیم آب از این بند صورت می‌گیرد. این بند که به صورت نیم دایره و از سنگ و ساروج ساخته شده، بر رود کارون قرار گرفته و وظیفه‌ی تقسیم آب بین رودهای گرگر و شطیط را به عهده دارد. بند میزان حدود ۴۰۰ متر طول و ۵ متر ارتفاع دارد و هدف ساخت آن بالا آوردن سطح آب برای استفاده‌ی راحت‌تر از منابع آبی در کشاورزی بود.
۴- سیکا ، معبر با صفای شوشتر
سیکا به بخش‌هایی از کانال‌های آب‌رسان بند میزان گفته می‌شود که عبور آب از کانال را راحت‌تر می‌کند. این حفره‌ها البته محلی برای استراحت و تفرج در محیط اطراف نیز بود.
۵- برج کلاه فرنگی
در انتهای بند میزان و بر فراز تپه، برج هشت ضلعی و آجری را می‌بینید که به بند اشراف دارد. ارتفاع آن حدود هفت متر است و اسناد تاریخی روایت می‌کنند که روزگاری محل دیده بانی قیصر روم یا شاپور ساسانی برای نظارت بر کارگران در بند میزان بوده است.
۶- رودخانه دست کند گرگر
این رودخانه ساخته‌ی دست انسان است. هنگامی که بند میزان آب رودخانه‌ی کارون را تقسیم می‌کند، بخشی از این آب به رودخانه‌ای می‌ریزد که بستر و مسیر آن توسط معماران سازه‌ی آبی ایجاد شده بود. این مسیر با نام رودخانه گرگر معروف شد و امروزه در اطراف آن نخل‌های سبز بسیاری را می‌بینید که به آنها باغ خان می‌گویند. این رود حدود ۴۰ کیلومتر طول دارد و در نهایت با رودخانه شطیط یکی می‌شود.
۷- آسیاب‌های آبی ، دیدنی‌ترین بخش‌های سازه
تنها مسیرهایی برای جهت‌دهی به آب رود خروشان کارون نیستند. در این سازه‌های مهندسی، آسیاب‌های آبی زیادی را میتوانید ببینید. این آسیاب‌های آبی نشان می‌دهند که تمرکز حکومت‌ها به نهایت استفاده از انرژی‌های طبیعی بوده است.بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهند که در گذشته ۴۰ آسیاب آبی در محوطه‌ی سازه وجود داشت. امروزه تقریبا نیمی از این آسیاب‌ها باقی مانده است.
۸-بند ماهی بازان ، منطقه‌ای برای صیادان
از دیواره‌هایی که برای بالا نگه داشتن سطح آب ساخته شد، تنها دو دیواره باقی مانده است. بند ماهی بازان که به آن بند خدا آفرین هم می‌گفتند، محل مناسبی برای صید ماهی‌های رود کارون بود.
۹-پل بند شادروان ، مسیری برای عبورومرور
«از آثار شوشتر شادروان است که شاپور آن‌را ساخته و بنایی است شگفت انگیز که طول آن حدود ۱ میل و با آجر ساخته شده چنانکه جلوی آب را می‌گیرد و آب را تا باب شوشتر بالا می آورد.»
۱۰-کانال داریون ، ساخته‌ی داریوش بزرگ
نام نهر داریون برگرفته از نام داریوش بزرگ است. این کانال وظیفه‌ی انتقال آب از شمال به جنوب شهر را دارد. دشت میاناب شوشتر از طریق این کانال آبیاری می‌شد.
بازدید از همه جاذبه‌های سازه آبی شوشتر به ساعت‌ها زمان احتیاج دارد. این منطقه دارای جاذبه‌های بسیاری است که در میان آثار جهانی مهم قرار دارند. حفاظت از این بناهای تاریخی، عهد نانوشته‌ی ما با سرزمینمان است.
رستاک هومی های عزیز، شما از کدام یک از جاذبه‌های سازه آبی شوشتر دیدن کرده‌اید؟ به نظرتان نقاط قوت و ضعف این جاذبه‌های چیست؟ نظرتان خود را با رستاک هوم در میان بگذارید.
جهت رزرو ویلا و اقامتگاه در اهواز و سایر شهرهای ایران از طریق سامانه رستاک هوم و یا اپلیکیشن بازار رستاک هوم میتوانید اقدام کنین.
همچنین ما تورهای مسافرتی چند روزه در نقاط مختلف ایران و جهان داریم. به پیج اینستاگرام ما حتما سر بزنید.
