تاریخچه
به نظر ميرسد در دوران باراني بين آخرين دوره هاي يخچالي دوران چهارم Plistocem در نجد ايران درياچه پهناوري گسترده بوده است. اين دريا با شروع عهد خشكسالي به تدريج خشك شده و اكنون در محل آن كوير بزرگ مركزي برجاست. در اواخر هزاره ششم در سرزمين حاصل خيز رسوبي در جوار كوهستان و حاشيه كوير مركزي اولين استقرارها در ناحيه سيلك شناسايي شده است. يكي از مهمترين عوامل اين امر كه موجب استقرار طولاني در اين ناحيه گرديده را مي توان وجود چشمه فين در ۲ كيلومتري اين ناحيه ذكر كرد.
شکل گیری تمدن
در واقع مهم ترين عامل شكل گيري تمدنها از قديمي ترين دوران ها در اين ناحيه، وجود آب سرشار و دائمي در سرچشمه فين است، كه باعث جذب انسان به اين منطقه شده و در شكل گيري و پيشرفت تمدن در اين ناحيه نقش اساسي ايفا نموده است. از دوران هخامنشي اين ناحيه مطلب خاصي نميدانيم، تنها در روستاي مرق مجموعه اي از سكه هاي داريوش سوم به همراه تعدادي سكه هاي سلوكي يافت شده است.وجود آتشكده نياسر بجاي مانده از زمان ساسانيان در حومه كاشان نشان از آباداني و معمور بودن ناحيه در آن دوران دارد، دست آخر اينكه حمدا مستوفي در نزهته القلوب بناي شهر كاشان را در دوره اسلاميبه زبيده خاتون همسر هارون الرشيد نسبت داده است.
ناحيه فين
فين قصبه اي است در بخش مركزي شهرستان كاشان كه داراي دو قسمت جداگانه فين بزرگ و فين كوچك است، و بعضي آن را فينين نامند. فين در شش هزار گزي باختر كاشان قرار گرفته است و به واسطه كثرت اشجار و آب و هواي خوب يكي از تفرجگاه هاي اطراف كاشان است، آب آن از چشمه معروف سليمانيه و سفيدآب تأمين ميشود و . . . (لغتنامه دهخدا). طبق نوشته دونالد ويلبر در كتاب باغهاي ايراني و كوشكهاي آن: «وقتي مسافر به شهر تاريخي كاشان نزديك ميگردد مي تواند در سمت راست جاده، باغ فين را با سروهاي زيبايش مشاهده كند، با بازديد از اين نقطه ميتوان گفت كه مهمترين نقطه اين شهر را ديده است.
فین کوچک
فين كوچك كه باغ فين نيز در آن واقع است، داراي ۱۷ محله ميباشد، اين محلات عبارتند از: محله سرپايين، محله پشت باغ، محله مصلي، محله ملتي، محله رودخانه، محله باغ كهنه، محله سازمان آب، محله ملاقطب، محله انار، محله توتستان، محله زيارت، محله شاهزاده ابراهيم، محله گذر، محله پنج روزه، محله حيدري، محله تنبيلي، زبان مردم فين فارسي است، ولي زبان محلي كه ريشه هاي فرس قديم دارد در اين قسمت رايج است. مذهب مردم فين شيعه اثني عشري است.
جهت رزرو ویلا ، سوییت ، بوم گردی ، هتل و هتل آپارتمان در کاشان به این لینک مراجعه کنید .
چشمه سليمانيه
در جنوب باغ فين چشمه آبي موسوم به چشمه سليمانيه، با قريب به دوازده سنگ آب وجود دارد. آب آن فوق العاده صاف است ولي به واسطه داشتن بعضي املاح براي آشاميدن مناسب نيست. آب چشمه فين به واسطه كيفيتهاي خاص خود مانند صافي و پاكي و روشنايي كمن ظير و همچنين كيفيت ثابت و تغيير ناپذيرش همواره مشهور و ضرب المثل بوده است و طبق نوشته فلاندن «مردم براي اين آب عقايد موهوم دارند و ميگويند خاصيت طبي دارد» اين چشمه از بن صخره هايي به نام كوه دندانه و شكاف تخته سنگهاي معدن گچ و آهك واقع در شش كيلومتري غرب كاشان از زمين ميجوشد.
وجه تسمیه چشمه فین
الف: كاشان يكي از مراكز يهودي نشين ايران بوده كه طبق آمارگيري كه در دوران شاه عباس دوم انجام شده است بيش از ۱۰۰۰ خانوار يهودي در اين شهر سكونت داشتهاند و در آن دوران با حضور چند تن از علماي يهود در اين شهر لقب اورشليم دوم به آن اطلاق شده است. يهوديان ساكن در اين شهر براي اين آب قداست خاصي قائل بوده اند زيرا معتقد بودند كه اين چشمه از معجزات سليمان نبي است، از همين روي آن را به نام چشمه سليمانيه ناميده اند.
ب: برخي نيز اعتقاد دارند در دوران شاه سليمان صفوي در اطراف اين چشمه صفه يا بنايي ساخته شده است، به اين سبب آن را به نام سليمان صفوي چشمه سليمانيه خوانند. يك نظر حيدرصفدر به سليمان شاه كرد آب سرچشمه فين را ز عصا پيدا كرد كه البته هر دو، روايت هايي شفاهي هستند كه براي آن سند مكتوبي موجود نيست اما در فرهنگ عامه مورد قبول واقع گرديده اند.
سابقه تاريخ باغ فين
وجود باغ فين به دوران آلبويه منسوب است كه از اين دوران شواهدي در دست نيست و اثبات اين مطلب نياز به تحقيقات و كاوشهاي باستانشناسي دارد. بعد از اين دوران نيز وجود باغ فين را به دوران ايلخاني منسوب كردهاند، ياقوتحموي (قرن هشتم) نيز از گشت و گزار مردم كاشان در اطراف باغات فين ياد كرده است. در دوران آغازين حكومت شاه اسماعيل صفوي (۹۰۹ هجري قمري) مردم كاشان كه از رسمي شدن مذهب شيعه به شوق آمده بودند، مشتاقانه در انتظار ديدار شاه محبوب خود به آذين بندي كوچه و خيابان شهر پرداختند. شاه اسماعيل به كاشان آمد، در باغ فين جلوس كرد، و در سرچشمه فين بار عام داد. همه اقشار مردم ـ در اين جشن و سرور شركت كردند و پس از مراسم تشريفات به طعام دعوت شدند. شاه از آن همه احساسات و پذيرايي هاي بسيار شادمان شد و در پايان دستور برپايي جشن خلعت داد.
اهمیت دوران صفوی
كاشان در دوران صفوي اهميت فراواني مي يابد كه دلايل زير را ميتواند براي آن برشمرد.
۱- توجه پادشاهان صفوي به مذهب شيعه و شهرهايي كه مركز شيعيان و علماي شيعه بودند، موجب اهميت يافتن كاشان گرديد.
۲- اهميتي كه پادشاهان صفوي براي صنايع دستي و هنر قائل بودند؛ با وجود هنرمندان و صنعتگران مختلف (كاشيكاري، قالي بافي، ابريشمبافي. . .) در اين شهر، بر اهميت آن افزوده گرديد.
۳- اهميت يافتن اصفهان و پايتخت شدن آن موجب گرديد كه شهرهاي پيرامون آن از جمله كاشان كه بر سر راههاي ري و خراسان قرار داشت آباد گرديده و صنايع و بازرگاني آن رونق گيرد.
۴- قرار گرفتن كاشان بر سر راه تجاري بندرعباس.
شکوه دوران صفوی فین
اين عوامل باعث شد كه كاشان در دوران صفوي از نظر مذهب، وسعت، ثروت و زيبايي دومين شهر ايران به شمار رفته و بازارهاي آن پر از اجناس و كالاهاي مختلف و مساجد و اماكن مذهبي، پر رونق و مركز علمي و فرهنگياش فعال گردد. به نقل از سفرنامه فيگوئروآ: «شهر كاشان همواره مورد توجه پادشاهان ايران بوده است، نخست از اين جهت كه اهالي آن بسيار صديق و خوش مشربند، و دو ديگر بخاطر آنكه مركز توليد پارچه هاي ابريشمي و به خصوص قالي هاي بسيار ظريف و مرغوبي است كه در سراسر جهان نظير ندارد و از اين طريق ثروت سرشاري را جلب ميكند.»
باغ فين در زمان شاه طهماسب
در اواخر دوران شاه طهماسب زلزله مهيبي در شهر كاشان روي داد. كانون آن در منطقه فين بوده و در آنجا آسيب فراواني به بناها وارد كرده است. پس از شاه طهماسب تا به حكومت رسيدن شاهع باس اول دو تن از خاندان صفوي به حكومت رسيدند. (شاهَ اسماعيل دوم، و محمد خدابنده پدر شاه عباس) در تمامي اين دوران حكومت مركزي ضعيف بوده و چندين سال حكومت كاشان در دست تركمانان افتاده است كه در آن دوران خرابي هاي بسياري به بار آورده اند.
۲- در عهد شاه عباس پس از رفع فتنه تركمن ها، شاه صفوي اوامري جهت عمران و آباداني كاشان و تدارك وسايل توسعه و ترقي صنايع محلي و بهبود اوضاع عمومي آنجا صادر كرد و آقا خضرنهاوندي حاكم كاشان مأمور اجراي آن شد.
باغ فین در زمان شاه عباس
حسن نراقي در كتاب آثار تاريخي شهرستان هاي كاشان و نطنز آورده است
«شاه عباس چون بناي سالخورده و ويران گشته فين را خور همسري با چشمه سليمانيه و همت والاي خود نمي ديد، از اين رو طرح كاخ جديدي بدين گونه پي افكنده شد. مظهر آب روان چشمه را قريب۵۰۰ متر بالاتر از باغ قديم يعني در مكان چشمه كنوني قرار داد و باغشاه جديد را در محدوده زمينهاي نوگير به ابعاد ۱۵۷ متر طول شرقي و غربي در ۱۴۲ متر عرض شمالي و جنوبي حصار بندي كرد و در چهارگوشه آن برجهاي گرد و مرتفعي بنا كرد و. . .»
رستاک جهت رزرو پیشنهادات شگف انگیزی برای شما دارد .
جهت اقامتگاه های داخلی اعم از ویلا ، سوییت ، هتل آپارتمان و واحد های بوم گردی
از سیستم رستاک و اپلیکیشن اندروید قابل دانلود از کافه بازار و گوگل پلی می توانید استفاده نمایید .
باغ فین در دوران شاه صفی
شاه صفي پس از مرگ شاه عباس به حكومت رسيد. او نيز مانند پدر خود براي عمران و آبادي اين باغ كوشيد و طبقه فوقاني بناي شترگلوي صفوي با چوب و آهن در زمان او ساخته شد (سال ۱۰۵۰ هجري قمري) تا وي بتواند مناظر اطراف را از بلندترين نقطه مشاهده كند. شاه صفي نيز چندين بار به كاشان و باغ فين آمده است و در آخرين سفر خود در عمارت دولتخانه كه از ابنيه دوران شاه عباس است بر اثر افراط در خوردن شراب از پاي درآمد و فرزندش عباس دوم در سن ۱۰ سالگي در آنجا تاجگذاري كرد.
باغ فین در دوران شاه سلطان حسین
لكهارت مينويسد:«شاه سليمان و شاه سلطانح سين نيز حين عبور از كاشان مدتي در عمارت هاي دولتخانه و باغ فين با تشريفات توقف و كامراني مينموده اند.» پس از شاه سلطان حسين و حمله افغانها كاشان مورد بي مهري واقع شد و بسياري از عمارت هاي آن رو به ويراني گذاشتند. در سال ۱۱۷۵ هجري قمري هنگاميكه شهريار زند در آذربايجان بود زكي خان در اصفهان علم طغيان و سركشي بر افراشته كاظم خان بختياري را با گروهي به حكومت كاشان فرستاد، عبدالرزاق كه از طرف كريم خان وكيل الرعاياي آن شهر بود از مشاهده بيدادگري ها به خشم آمده و نيمه شبي بر آنها تاخت و كاظم خان را دستگير نمود.
زکی خان
زكي خان پس از اين حادثه گروه ديگري را به سركردگي علي محمدخان به كاشان فرستاد. آنها در عمارت دولت خانه پناه گرفتند، منتهي عبدالرزاق خان آنجا را تصرف كرد و علي محمدخان به باغ كه برج و باروهاي مستحكمي داشت پناه برد. كريمخان كه عازم بازگشت به اصفهان بود دست هاي را روانه كاشان نمود آنها نيز بي درنگ به باغ شاه حمله بردند و از آنها شكست خوردند. علي محمدخان كه از رسيدن كريمخان بيمناك شده بود سرهاي كشته ها را جدا كرد و به اصفهان گريخت.
زلزله کاشان
در دوران حكومت عبدالرزاق خان زلزله شديدي در كاشان به وقع پيوست كه خانه هاي آن شهر را ويران كرد. پس از اين جريان، وي با فرمان كريمخان شروع به تعميرات در كاشان و فين نمود و عمارت جديدي نيز به ابنيه اين باغ افزود كه به خلوت كريم خاني موسوم است. در عهد كريمخان شه ملك قباد با سعي سليم حاكم پاك نهاد تعمير ***** چو يافت باغ فين آذر گفت آباد شده عمارت فين آباد
ابيات بلا قطعه شعري است كه آذر بيگدلي سروده است و بيت آخر آن به حروف ابجد سال ۱۱۷۶ هجري قمري را نشان ميدهد.
فتحعلي شاه و باغ فین
پس از كريمخان نسيم اميدي كه به سوي باغ وزيده بود براي مدتي از حركت باز ايستاد. اما با به قدرت رسيدن فتحعليشاه و نظر توجهي كه اين پادشاه به آنجا كرد، باغ دوباره اهميت خود را باز يافت. فتحعلي شاه بر اثر دلبستگي هايي كه به صفاي باغ و زيبايي هاي چشمه فين داشت به حاجي حسينخان صدراعظم اصفهاني سرپرست حوزه حكمراني كاشان دستور داد تا همزمان با ساختن مدرسه سلطاني خرابيهاي باغ را مرمت نموده آنجا را زيب و آرايشي شاهانه بدهند. در مدتي كه اين مكان در حال تعميرات و نوسازي بود خود شخصاً براي سركشي و تفرج در باغ حاضر ميشد تا در سال ۱۲۲۶ هجري قمري كار ساخت آن به پايان رسيد.
باغ فین دوران محمدعليشاه
در دوران محمدعليشاه (دوران مشروطه خواهي) نايب حسين كاشي و پسرانش در حدود ۱۴ سال در اطراف كاشان و حتي در نواحي يزد بناي ياغي گري گذاشتند و در اين دوران آسيب فراواني به باغ و اشياء و درختان آن وارد كردند. پس از اين مدت سرانجام دولت مركزي توانست كه اين شورش را كنترل كند و نايبحسين و پسرش ماشاءا . . . خان دستگير شدند؛ ديوان حربي در مورخه ۵ سنبله ۱۲۹۸ خورشيدي مطابق با ۱۳۳۷ هجري قمري در باغ تشكيل شد و حكم اعدام ياغيان را صادر كرد پس از آن به مرور باغ مورد توجه قرار گرفت و برخي از خرابيها مرمت گرديد، تا اينكه سرانجام در تاريخ ۱۵ آذر ۱۳۱۴ خورشيدي به شماره ۲۳۸ در فهرست آثار ملي ثبت گرديد .
باغ فین در دوران کنونی
تور های لحظه آخری ما را در اینستاگرام رستاک تور دنبال کنید
برای خرید بلیط هواپیما به صورت آنلاین به رستاک تیکت مراجعه کنید
