چاه های تلا لافت یا چاه های تلا آب که در بخش مرکزی قشم قرار گرفته است و از نقاط دیدنی و گردشگری استان هرمزگان در جنوب ایران محسوب می شود که در اصل چاه های لافت که به ” چاه های طلا ” نیز معروف هستند، در پشت قلعه لافت و در داخل گودال مجاور قلعه جای خوش کرده و اینکه بر اساس تعداد روزهای سال کبیسه حلقه هایی در این منطقه وجود دارد که در گذشته به منظور جمع آوری آب باران حفر شده اند.
کشور ایران همواره مهد نبوغ و خلاقیت بوده و آثار تاریخی به‌جا‌مانده از سالیان دور، گواه این مدعا است. با توجه به اقلیم گرم خشک کشور و نیاز به تامین آب شیرین و قابل شرب، ابتکارات زیادی در جای‌جای کشور دیده می‌شود. مردم همواره تلاش کرده‌اند تا با حفظ و ذخیره آب، مناطق متخلف را آباد و زمینه را برای رونق و آبادانی فراهم کنند. چاه‌های تلا نمونه جالبی از تلاش مستمر برای حفظ این مایه حیات هستند. چاه‌های تلا از جاهای دیدنی قشم به شمار می‌روند.
معرفی چاه های تلا
چاه های تلا قشم در جنوب ایران و در جزیره قشم قرار دارند. همان‌طور که گفته شد آب قنات در این جزیره بسیار شور و نوشیدنی نیست. چاه های تلا قشم در اصل گودال‌های عمیق برای جمع‌آوری آب شیرین باران و نگهداری از این آب گوارا برای مصرف روزانه مردم لافت بوده است. این چاهها پایین‌تر از سطح زمین و درون یک گودال نسبتا بزرگ حفر شده است. این کار باعث هدایت آب شیرین باران به این چاهها می‌شود. پس از جمع‌شدن آب باران، درِ چاهها را می‌بندند تا آب داخل آن‌ها خنک و گوارا بماند. دیواره‌های این چاهها بسیار محکم و جنس کف چاه از گچ است که باعث خنک و سالم‌ماندن آب می‌شود.
گذشته و تاریخچه چاه های تلا
درباره تاریخ چاه های تلا قشم نظرات مختلفی وجود دارد. برخی قدمت آن را به قبل از اسلام و به زمان ساسانی برمی‌گردانند. چراکه نمونه‌هایی از این خلاقیت برای جمع‌آوری آب در بندر سیراف بوشهر به چشم می‌خورد که قبل از اسلام حفر شده است. برخی بنای آن را به زمان هخامنشی و حتی برخی حفر این چاهها را به زمان ماد‌ها نسبت می‌دهند.
البته لازم‌به ذکر است برخی زمان حفر این چاهها را به زمان بعد از اسلام نسبت می‌دهند. اگر حرف این افراد درست باشد. چاه‌های تلا لافت تقریبا ۴۰۰ سال قدمت دارند. این چاهها به دستور حاکم لافت خواجه کریم برای جبران کم‌آبی در دل سنگ‌ها توسط غلامان او کنده شد.
چاه تل آو یعنی چه؟
بسیاری بر این باورند که به‌علت ارزش فراوان آب به این چاهها لفظ تلا یا بهتر بگوییم طلا اطلاق شده است. هرچند ارزش آب شیرین در این منطقه بسیار زیاد است، اما هر گِردی گردو نیست! منظور از تلا در نام این چاهها فلز ارزشمند طلا نیست، بلکه واژه تلا در اصل تل آو بوده است. در زبان محلی (تَل) به‌معنای تپه و (آوُ) به‌معنای آب است. در اصل چاه های تل آو که بعدا به چاه های تلا قشم خوانده شد به‌معنای چاه های آب کنار تپه بوده است.
جاذبه‌های چاه های تلا
جالب است بدانید تپه‌های بالای چاه های تلا قشم از جنس مرجان است و این نکته باعث شده آب را به بهترین شکل به چاهها هدایت کند. پس از اینکه چاهها با آب باران پر می‌شود، مردم درِ چاهها را می‌بندند و هر روز از سال، دَرِ یک چاه را باز می‌کنند و از آب آن استفاده می‌کنند. هرکدام از این چاهها تقریبا سه تا ده متر عمق دارد. می‌توانید تصور کنید که مردم با ساده‌ترین ابزار برای حل مشکل آب ۳۶۶ چاه بالای سه متر در دل سنگ کنده باشند؟ حتی تصورش هم مشکل است!
در بالاسر چاه های تلا چندین چاه وجود دارد که کمی آب آن شور است. این چاهها عموما برای استفاده احشام طراحی شده است. در کنار این چاهها برکه سنگی لافت و قلعه نادری وجود دارد که اگر در فصل پر بارش سال به دیدنشان بروید پشیمان نمی‌شوید. آب باران ابتدا در برکه سنگی یا آب‌انبار لافت جمع می‌شود سپس به چاه‌های تلا سراریز می‌شود. در پشت چاه های تلا لافت، قلعه نادری قرار دارد که معماری آن شبیه به معماری قلعه پرتغالی ها است و قدمت آن به پیش از اسلام باز می‌گردد.
بهترین زمان بازدید از چاه تلا قشم
باتوجه‌به گرم‌بودن آب‌وهوای جزیره قشم بهترین زمان برای رفتن به این منطقه فصول سرد سال است. آب‌انبار و برکه لافت در زمان باران پر می‌شود پس پیشنهاد می‌کنم در نیمه دوم فصل پاییز و ابتدای زمستان به جزیره لافت سفر کنید. هرچند چاه های تلا لافت به ثبت ملی رسیده‌اند ولی هنوز افراد زیادی از وجود چنین چاه‌هایی بی‌اطلاع‌اند برای همین این مکان خلوت است و نیازی به هزینه و ورودی خاصی ندارد.
چاه تلا قشم کجاست؟
لافت تقریبا شصت کیلومتر با قشم فاصله دارد و برای طی‌کردن این مصافت تقریبا یک ساعت زمان نیاز دارید. چاه های تلا قشم سی کیلومتر با فرودگاه قشم فاصله دارد و در نزدیکی اسکله لافت در پشت قلعه نادری در مرکز لافت واقع شده‌اند. جاده بندر لافت دقیقا از کنار اسکله و قلعه نادری عبور می‌کند.
