رختشویخانه

رختشویخانه که یکی از جاذبه‌های دیدنی استان زنجان است در بافت تاریخی شهر، واقع در خیابان سعدی، کوچه فرهنگ قرارگرفته است. این بنا درگذشته به علت سرمای هوا در زمستان برای رفاه حال زنان توسط دو برادر به نام‌های مشهدی اکبر معمار و مشهدی اسماعیل ساخته‌اند. این بنا در حال حاضر تعمیر و مرمت‌شده و به‌عنوان موزهٔ مردم‌شناسی مورداستفاده قرار می‌گیرد و در آن انواع لباس‌های محلی، زیورآلات، ابزار و وسایل مورداستفاده بانوان در معرض دید همگان قرارگرفته است.

تاریخچه شستشو و شیوه های شستن لباس ها

در گذشته شست و شوی رخت خانواده، در کنار جوی آب و توسط بانوان انجام می شد. با شروع فصل سرما، این کار برای بانوان بسیار طاقت فرسا می گشت. شستن لباس ها ابتدا در جوی های آب و رودخانه ها صورت می گرفت. شستن لباس‌ ها معمولا در یک محیط عمومی انجام می‌گرفت.بیشتر روستاهایی که توان آن را داشتند،محلی را برای لباسشویی لباس های اهل روستا آماده کرده بودندتا کسانی که قصد شست و شوی لباس های خود را دارد به آن محل مراجعه کند.

کاربردها

هدف از ساخت این رختشوی‌خانه تأمین امنیت و آسایش زنان در یک مکان سرپوشیده بوده‌است.از نظر تشابه کاربری چنین بنایی در هیچ قسمتی از ایران به این شکل دیده نشده ^،ولی از نظر معماری با مسجد عباسقلی خان و دروازه ارگ قابل مقایسه‌است. این بنا به‌طور عام‌المنفعه و شبانه‌روزی بوده و بابت استفاده از آن هیچ پولی از شهروندان دریافت نمی‌شده‌است.

محل شستشوی رخت ها

در این فضا برای شستشوی رختها و دیگر وسایل حوضچه های سنگی متعددی ساخته شده که از طریق مجاری آب از مخزن اصلی تغذیه می شوند و فاضلاب حاصل نیز از طریق کانالی که در زیر پاشویه ها قرار دارد به بیرون بنا منتقل می شود. مجاری آب، حوضچه ها و پاشویه ها از سنگ های تراشیده ساخته شده است.محل شستشوی رخت به طور قرینه ازچهار واحد حوضچه و مجاری آب در حد فاصل حوضچه ها تشکیل یافته است. آب مورد نیاز ابتدا پس از عبور از یک مجرا به طول یک متر به حوض نخستین داخل شده و از سر ریز آن به حوض دومی سرازیر می شود.

کاربری حاضر

 این بنا به طور عام‌المنفعه و شبانه‌روزی بوده و بابت استفاده از آن هیچ پولی از شهروندان دریافت نمی‌شده‌ است.بنای رخت‌شوی‌خانه شهر زنجان هم اکنون مهم‌ترین موزه این استان است و در آن انواع لباس‌های محلی، زیورآلات، ابزار و وسایل بانوان آن دوره در معرض دید همگان قرار گرفته‌ است.

ساخت بنا

این بنا توسط دو برادر به نام های مشهدی اکبر معمار و مشهدی اسماعیل بنا در مدت ۱۵ ماه به اتمام رسیده و سنگهای آن ازمعدن سنگ روستای اژدهاتو استخراج و پس از حجاری توسط کاری های بلدیه (شهرداری) به محل بنا حمل شده است. آب مجموعه از قنات قلعچه حاجی میربهاء الدین تامین می گردیده است.متولی رختشویخانه توسط رئیس بلدیه گمارده می شد و سالیان متمادی شخصی به نام اصغرخان بوده که عیال ایشان به نام معصومه خانم مدیریت آن را برعهده داشته.

محتویات موزه

مجسمه هایی از زنان با لباس محلی و همچنین بخش کوچکی از صنایع دستی زنجان را می توانید در موزه رختشویخانه زنجان ببینید.

مشخصات بنا رختشویخانه زنجان

آب این محدوده که دارای فضاهای متعددی است از قنات قلعچه حاجی میربهاالدین تأمین می‌شد. فضاهای این مجموعه را می‌توان به دو بخش مدیریت رخت‌شوی‌خانه شامل حیات و قسمت مسکونی و فضای اصلی شستشوی رخت که خود دارای چهار قسمت است تقسیم کرد. حیاط محوطه‌ای است به شکل مربع و مستطیل به میزان ۴۰۰ متر مربع (۳۲×۱۲ متر) شامل درختکاری و فضای سبز، و اعیانی آن در جبهه شمالی محوطه به مقدار ۶۰ متر مربع شامل دو اتاق و یک ورودی است که این ورودی فضاهای محوطه، سرایداری و محل شستشوی رخت را به همدیگر متصل می‌نماید.

معماری رختشویخانه زنجان

برای ساخت رختشویخانه ، گودالی به عنوان آب انبار در زمین حفر شد. هنگام بارندگی، آب های جاری شده در سطح شهر، درون گودال ریخته می شد. سپس این آب از طریق لوله هایی به رختشویخانه هدایت می شد و زنان از آن برای شستشو استفاده می کردند. سبک و سیاق معماری این مجموعه، تلفیقی از سبک قاجار و اوایل پهلوی است.

مصالح بکار رفته

اتاقی در بالای آب انبار و مشرف به رختشویخانه زنجان قرار دارد. مسئول رختشویخانه از این بخش فعالیت بانوان را نظارت می کرد. هم چنین بانوانی که از طبقه مرفه شهر بودند، در این قسمت می نشستند و کار کنیزان خود را بررسی می کردند. در حال حاضر در بخش شاه نشین، کارگاه ساخت چاروق برپا شده است.

اتاق شاه نشین

اتاقی در بالای آب انبار و مشرف به رختشویخانه زنجان قرار دارد. مسئول رختشویخانه از این بخش فعالیت بانوان را نظارت می کرد. هم چنین بانوانی که از طبقه مرفه شهر بودند، در این قسمت می نشستند و کار کنیزان خود را بررسی می کردند. در حال حاضر در بخش شاه نشین، کارگاه ساخت چاروق برپا شده است.

امکانات اقامتی و پذیرایی در زنجان و اطراف

یکی از ارکان سفر اقامتگاه مناسب می باشد . رستاک بصورت حرفه ای برای شما در زنجان و سلطانیه می تواند امکانات اقامتی مناسب تدارک ببیند .علاوه بر این خدمات گردشگری شامل :راهنمای محلی،سوغاتی و غذای محلی و نیز اجاره اتومبیل با راننده را نیز می توانید بصورت ان لاین از اپلیکیشن رستاک و سایت رستاک رزرو نمایید. دانلود ان از گوگل پلی و کافه بازار رایگان است و برای رزرو هیچ هزینه ای برای شما ندارد.